راهنمای نگهداری تجهیزات اشنایدر الکتریک

آشنایی با مدار راه انداز ستاره مثلث

مدار راه انداز ستاره مثلث

راه اندازی موتورهای الکتریکی با مدار راه انداز ستاره مثلث ، به ویژه موتورهای سه فاز، اهمیت زیادی دارد. زمانی که یک موتور الکتریکی را راه‌اندازی می‌کنیم، جریان ولتاژ بسیار بالا به موتور وارد می‌شود، که این موضوع می‌تواند به مدارها و تجهیزات الکتریکی صدمه بزند. به همین دلیل برای راه‌اندازی یک موتور سه فاز، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود تا جریان راه‌اندازی به حداقل کاهش یابد. این روش‌ها شامل راه‌اندازی با استفاده از اینورتر، سافت استارتر، راه‌اندازی مستقیم، راه‌اندازی با ستاره-مثلث و … می‌شوند.

عناوین داخلی

راه‌اندازی موتور سه فاز مدار راه انداز ستاره مثلث

راه‌اندازی ستاره مثلث یکی از روش‌های رایج برای کاهش جریان راه‌اندازی موتورهای سه فاز است. در هنگام استارت، جریان راه‌اندازی موتور می‌تواند تا ۶ تا ۷ برابر جریان نامی آن افزایش یابد. این افزایش جریان می‌تواند به سیم‌پیچ‌های موتور و سیستم برق آسیب برساند. با استفاده از مدار راه‌انداز ستاره مثلث، این جریان تا حد زیادی کاهش می‌یابد و از صدمات احتمالی جلوگیری می‌شود.

اما چگونه این اتفاق می‌افتد؟ برای درک نحوه عملکرد این روش، ابتدا باید اتصالات ستاره و مثلث و روابط آن‌ها را بررسی کنیم.

فرمول‌های ستاره مثلث

عبارت “ستاره مثلث” به یک سیستم سه فاز اشاره دارد که در آن اتصال سیم‌بندی موتور از حالت ستاره به مثلث تغییر می‌کند.

در اتصال ستاره:
🔹 ولتاژ فاز برابر با ولتاژ خط تقسیم بر √3 است.
🔹 جریان فاز و جریان خط برابرند.

در اتصال مثلث:
🔹 ولتاژ خط و ولتاژ فاز برابرند.
🔹 جریان خط برابر با جریان فاز ضربدر √3 است.

📌 نتیجه: در هنگام راه‌اندازی موتور به روش ستاره، جریان فاز تنها ۳۳٪ جریان فاز در اتصال مثلث خواهد بود. این موضوع باعث می‌شود که موتور با جریان کمتری راه‌اندازی شود، اما گشتاور راه‌اندازی آن نیز کاهش می‌یابد.

محاسبه جریان در ستاره مثلث

برای درک بهتر نحوه توزیع جریان و ولتاژ در دو حالت اتصال ستاره و مثلث، می‌توان از فرمول‌ها و نمودارهای مدار استفاده کرد. تصاویر و مثال‌های عددی می‌توانند درک این مفاهیم را ساده‌تر کنند.

راه‌انداز ستاره مثلث یک راهکار مؤثر برای کاهش جریان اولیه موتور و افزایش طول عمر آن است.

جعبه ترمینال موتور سه فاز

روی تمامی موتورهای سه فاز یک جعبه ترمینال وجود دارد که شامل شش ترمینال با شماره‌گذاری زیر است:

🔹 U1, V1, W1
🔹 U2, V2, W2

ترمینال U به فاز ۱
ترمینال V به فاز ۲
ترمینال W به فاز ۳ متصل می‌شود.

اتصال تخته کلم موتور در حالت ستاره و مثلث

🔹 در اتصال ستاره:
ترمینال‌های U2، V2 و W2 به یکدیگر متصل می‌شوند.

🔹 در اتصال مثلث:
🔸 W1 به V2
🔸 V1 به U2
🔸 U1 به W2 متصل می‌شود.

🔹 تبدیل اتصال ستاره به مثلث:
✅ برای تغییر سیم‌بندی از ستاره به مثلث، باید ابتدا تغذیه موتور قطع شده، سیم‌بندی تغییر کند و مجدداً برق متصل شود. اما این کار به‌صورت دستی عملی نیست و به همین دلیل، مدار راه‌انداز ستاره مثلث به کار می‌رود.

مدار راه‌انداز ستاره مثلث چگونه کار می‌کند؟

مدار راه‌انداز ستاره مثلث شامل سه کنتاکتور و یک تایمر است که به‌صورت خودکار موتور را ابتدا در حالت ستاره راه‌اندازی کرده و پس از مدتی، مدار به حالت مثلث تغییر می‌کند.

مزیت اصلی این روش: کاهش جریان راه‌اندازی موتور و جلوگیری از آسیب به شبکه برق و سیم‌پیچ موتور.

روش‌های راه‌اندازی ستاره مثلث

موتورهای قدرت پایین (کمتر از ۵٫۵ کیلووات در شبکه ۴۰۰ ولتی) را می‌توان مستقیماً به شبکه متصل کرد. اما موتورهای با توان بالاتر نباید مستقیماً وصل شوند، زیرا جریان راه‌اندازی آن‌ها ۴ تا ۶ برابر جریان نامی موتور است. برای این موتورها، روش‌های کاهش جریان راه‌اندازی از جمله مدار ستاره مثلث استفاده می‌شود.

در لحظه استارت: موتور به‌صورت ستاره کار می‌کند، در این حالت توان و جریان موتور یک‌سوم مقدار نامی است.
پس از مدتی: مدار به حالت مثلث تغییر می‌کند و موتور به توان نامی خود می‌رسد.

🔹 نکته مهم:
موتوری که به روش ستاره مثلث راه‌اندازی می‌شود، نباید در حالت ستاره زیر بار قرار بگیرد، زیرا در این حالت تنها یک‌سوم توان نامی خود را دریافت می‌کند و ممکن است نتواند بر نیروی بار غلبه کند.

نسبت جریان و توان در اتصال ستاره و مثلث

جریان راه‌اندازی در حالت ستاره، ۱/۳ جریان راه‌اندازی در حالت مثلث است.
توان موتور در حالت مثلث، ۳ برابر توان در حالت ستاره است.

مدار فرمان ستاره مثلث – تجهیزات و نحوه عملکرد

مدار راه‌انداز ستاره مثلث یکی از روش‌های پرکاربرد برای کاهش جریان راه‌اندازی موتورهای سه فاز است. برای طراحی این مدار به تجهیزات مختلفی نیاز داریم که در ادامه معرفی شده‌اند.

تجهیزات مورد نیاز برای مدار فرمان و قدرت ستاره مثلث

1. کنتاکتور ستاره مثلث

کنتاکتور یک کلید مغناطیسی است که برای قطع و وصل مدار و کنترل تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شود. این تجهیز دارای:
۳ کنتاکت اصلی برای اتصال موتور به برق
کنتاکت‌های کمکی برای استفاده در مدار فرمان

🔹 عملکرد کنتاکتور:
هنگامی که بوبین کنتاکتور برقدار می‌شود، میدان مغناطیسی ایجاد شده و باعث اتصال کنتاکت‌های داخلی آن می‌شود. پس از قطع برق، فنر داخلی کنتاکت‌ها را به حالت اولیه برمی‌گرداند.

🔹 انتخاب کنتاکتور:
برای انتخاب صحیح کنتاکتور، باید توان موتور و جریان نامی موردنیاز را در نظر گرفت. جدول انتخاب کنتاکتور مناسب برای ستاره مثلث می‌تواند در این زمینه کمک کند.

2. کلید مینیاتوری

🔹 عملکرد: این کلید جهت حفاظت از مدار قدرت و فرمان در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه استفاده می‌شود.
🔹 مزایا:
✅ قطع سریع مدار هنگام بروز خطا
✅ جلوگیری از آسیب به موتور و سیستم برق
✅ افزایش ایمنی در تابلو برق

3. تایمر ستاره مثلث

🔹 نقش تایمر: وظیفه تایمر در این مدار، زمان‌بندی تغییر حالت مدار از ستاره به مثلث است.

پس از استارت موتور، تایمر برای مدت مشخصی کنتاکتور ستاره را فعال نگه می‌دارد.
پس از رسیدن به زمان تعیین‌شده، تایمر کنتاکتور ستاره را قطع کرده و کنتاکتور مثلث را وصل می‌کند.

🔹 کاربرد تایمر در مدارهای صنعتی:
✅ استفاده در مدارهای کنترل خودکار
✅ تأخیر در قطع و وصل تجهیزات الکتریکی

4. بی متال (رله حرارتی)

🔹 نقش بی متال: بی متال برای حفاظت موتور در برابر اضافه‌بار استفاده می‌شود. این تجهیز به کنتاکتور متصل شده و در صورت عبور جریان بیش از حد مجاز، مدار فرمان را قطع می‌کند.

بی متال اشنایدر سری LRD یکی از گزینه‌های پرکاربرد در مدارهای صنعتی است.

5. شستی یا پوش باتن

🔹 عملکرد: پوش باتن یا شستی یک سوئیچ ساده است که برای کنترل روشن و خاموش کردن مدارها به کار می‌رود.

جنس: پلاستیک، فلز یا باکالیت مقاوم
انواع:

  • شستی استارت (NO): برای راه‌اندازی مدار
  • شستی استاپ (NC): برای قطع مدار

🔹 کاربرد:
✅ کنترل موتورهای صنعتی
✅ فرمان قط

نقشه مدار ستاره مثلث – نحوه سیم‌بندی و اجرای مدار

پس از آشنایی با تجهیزات مدار ستاره مثلث و عملکرد آن‌ها، اکنون به بررسی نقشه سیم‌بندی این مدار می‌پردازیم. در مدار راه‌اندازی ستاره مثلث، سیم‌پیچی موتور ابتدا به‌صورت ستاره متصل شده و پس از مدتی به مثلث تغییر می‌کند. این تغییر اتصال باعث کاهش جریان راه‌اندازی و جلوگیری از آسیب به شبکه برق و موتور می‌شود.

اتصالات مدار ستاره مثلث

🔹 در سیم‌بندی موتور سه فاز، ابتدای سیم‌پیچ‌های فازهای مختلف با U1، V1 و W1 و انتهای سیم‌پیچ‌ها با X، Y و Z نمایش داده می‌شوند.

برای راه‌اندازی موتور به روش ستاره مثلث، به سه کنتاکتور نیاز است:
1️⃣ کنتاکتور اصلی: برای اتصال موتور به برق شهر
2️⃣ کنتاکتور ستاره: برای ایجاد اتصال ستاره
3️⃣ کنتاکتور مثلث: برای تغییر اتصال موتور به مثلث

مدار سیم‌بندی در حالت ستاره

🔹 برای ایجاد نقطه ستاره، سه انتهای سیم‌پیچ‌های فازها (X، Y و Z) به یکدیگر متصل می‌شوند.
🔹 سپس، ابتدای سیم‌پیچ‌های فازها (U1، V1 و W1) از طریق کنتاکتور اصلی به برق شبکه (L1، L2، L3) متصل می‌شود.
🔹 این اتصال باعث کاهش جریان اولیه موتور می‌شود.

📌 نکته: در تابلو برق، کنتاکتوری که ترمینال‌های آن به هم متصل شده باشد، کنتاکتور ستاره است.

مدار سیم‌بندی در حالت مثلث

🔹 در این مرحله، کنتاکتور ستاره قطع و کنتاکتور مثلث فعال می‌شود.
🔹 در اتصال مثلث، ابتدای سیم‌پیچ هر فاز به انتهای سیم‌پیچ فاز بعدی متصل می‌شود:
W1 به V2
V1 به U2
U1 به W2

🔹 در نهایت، ابتدای سیم‌پیچ‌های فازها به شبکه برق متصل می‌شوند.

شرایط راه‌اندازی موتور با روش ستاره مثلث

تمام موتورهای سه فاز را نمی‌توان به روش ستاره مثلث راه‌اندازی کرد.
الکتروموتورهایی که سیم‌پیچ هر فاز آن‌ها برای ولتاژ خط شبکه طراحی شده باشد، مناسب این روش هستند.
در شبکه برق ایران، موتورهایی که روی پلاک آن‌ها Δ 400V یا Δ/Y 400/660V درج شده باشد، می‌توانند به روش ستاره مثلث راه‌اندازی شوند.
موتورهای کمتر از ۲٫۲ کیلووات معمولاً نیاز به مدار ستاره مثلث ندارند و مستقیم به شبکه متصل می‌شوند.
موتورهای با توان بین ۴ تا ۱۱ کیلووات معمولاً با روش ستاره مثلث راه‌اندازی می‌شوند.
✅ در شبکه UL=400V برای موتورهای پرقدرت، از روش‌های افزودن مقاومت در سیم‌پیچ استاتور یا رتور برای راه‌اندازی استفاده می‌شود.

نکات مهم در راه‌اندازی موتور سه فاز به روش ستاره مثلث

1. همه موتورهای سه فاز را نمی‌توان با مدار ستاره مثلث راه‌اندازی کرد.
2. بررسی پلاک موتور قبل از راه‌اندازی ضروری است. موتور باید در ولتاژ مثلث با ولتاژ خط شبکه یکسان باشد. در ایران، تنها موتورهایی با پلاک 400/660V یا ∆400/Y660 قابلیت راه‌اندازی به این روش را دارند.
3. موتور نباید در حالت ستاره زیر بار قرار گیرد. در این حالت جریان و توان موتور یک‌سوم مقدار نامی آن است و ممکن است موتور نتواند بار را جابه‌جا کند.

پلاک خوانی موتور سه فاز

🔹 نمونه پلاک 230/400V: در حالت مثلث، موتور به 230V نیاز دارد و اگر مستقیماً به برق 400V متصل شود، دچار آسیب خواهد شد. در اتصال ستاره، این موتور می‌تواند با ولتاژ 400V شبکه ایران کار کند.

🔹 نمونه پلاک 400/660V: در این حالت، موتور می‌تواند هم در ستاره و هم در مثلث کار کند، زیرا ولتاژ مثلث برابر ولتاژ شبکه (400V) است.

📌 نکته: در حالت ستاره، جریان موتور کمتر از حالت مثلث است (1/3 جریان مثلث)، بنابراین موتور در این حالت توان کمتری خواهد داشت.

تشخیص سربندی موتور سه فاز – ستاره یا مثلث؟

🔹 روش ساده:
✅ اگر ترمینال‌های ورودی و خروجی روبه‌روی هم متصل شده باشنداتصال مثلث
✅ اگر ترمینال‌های مجاور به هم متصل شده باشنداتصال ستاره

📌 نحوه سربندی موتور در جعبه ترمینال را با نقشه‌های اتصال ستاره و مثلث مقایسه کنید تا نوع اتصال را تشخیص دهید.

انواع مدار راه‌اندازی ستاره مثلث برای موتور سه فاز

مدار ستاره مثلث را می‌توان به روش‌های مختلف دستی و اتوماتیک طراحی کرد تا کنترل بهتری روی عملکرد موتور داشته باشیم.

1. مدار فرمان و قدرت ستاره مثلث دستی

🔹 ویژگی‌ها:
✅ در این مدار، تغییر حالت از ستاره به مثلث به‌صورت دستی انجام می‌شود.
✅ یک شستی ساده یا دوبل برای قطع کنتاکتور ستاره و وصل کنتاکتور مثلث استفاده می‌شود.

2. مدار فرمان و قدرت ستاره مثلث اتوماتیک

🔹 ویژگی‌ها:
✅ این مدار از تایمر برای تغییر خودکار حالت از ستاره به مثلث استفاده می‌کند.
نحوه عملکرد:
1️⃣ فشار شستی استارت: ابتدا کنتاکتور ستاره (K1M) وارد مدار می‌شود.
2️⃣ تیغه کمکی K1 بسته شده و کنتاکتور شبکه (K2M) را وصل می‌کند.
3️⃣ تایمر (K13) فعال شده و پس از زمان مشخص، کنتاکتور ستاره (K1M) را قطع و کنتاکتور مثلث (K3M) را وصل می‌کند.

📌 مهم: مدار باید طوری طراحی شود که کنتاکتورهای ستاره (K1M) و مثلث (K3M) حتی لحظه‌ای همزمان فعال نشوند، زیرا باعث اتصال کوتاه بین سه فاز می‌شود.

مدار فرمان و قدرت ستاره مثلث اتوماتیک – نحوه عملکرد و انواع مدارها

مدار ستاره مثلث اتوماتیک یکی از روش‌های رایج برای راه‌اندازی موتورهای سه فاز است که با استفاده از تایمر و کنتاکتورهای مختلف، تغییر اتصال از ستاره به مثلث را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد.

مدار فرمان و قدرت ستاره مثلث اتوماتیک

🔹 در مدار قدرت، سه کنتاکتور برای اتصال موتور به برق شبکه، ایجاد اتصال ستاره و ایجاد اتصال مثلث مورد استفاده قرار می‌گیرد.
🔹 در مدار فرمان، به جای شستی قطع برای کنتاکتور ستاره، از تیغه بسته تایمر (KT1) استفاده می‌شود.

مراحل عملکرد مدار:
1️⃣ با فشردن شستی استارت (S1)، کنتاکتور ستاره (K2M)، کنتاکتور اصلی (K1M) و تایمر (KT1) هم‌زمان فعال می‌شوند.
2️⃣ موتور در حالت ستاره کار می‌کند و جریان راه‌اندازی کاهش می‌یابد.
3️⃣ پس از مدت زمان تنظیم‌شده، تایمر عمل کرده و کنتاکتور ستاره (K2M) را قطع و کنتاکتور مثلث (K3M) را وصل می‌کند.
4️⃣ موتور در حالت مثلث به کار خود ادامه می‌دهد و جریان نامی موتور برقرار می‌شود.
5️⃣ برای قطع کامل مدار، از شستی استاپ (S0) استفاده می‌شود.

نکته: پس از راه‌اندازی، با استارت مجدد، موتور ابتدا برای لحظه‌ای به حالت ستاره می‌رود و سپس به طور اتوماتیک به حالت مثلث تغییر می‌کند.

مدار فرمان و قدرت ستاره مثلث چپ‌گرد – راست‌گرد

🔹 عملکرد: در این مدار، علاوه بر مدار ستاره مثلث استاندارد، یک کنتاکتور اضافی برای تغییر جای دو فاز ورودی موتور استفاده می‌شود که باعث تغییر جهت چرخش موتور می‌شود.

نحوه جلوگیری از اتصال کوتاه:

  • یک کنتاکت بسته از کنتاکتور چپ‌گرد (KL1) در مسیر کنتاکتور راست‌گرد (KL2) قرار می‌گیرد و بالعکس.
  • برای مدار ستاره مثلث نیز کنتاکتور ستاره در مسیر کنتاکتور مثلث و بالعکس قرار می‌گیرد تا از اتصال کوتاه جلوگیری شود.

🔹 در حالت اتوماتیک: تایمر K12 وظیفه دارد کنتاکتور ستاره را در زمان مناسب از مدار خارج کند و شرایط را برای فعال شدن کنتاکتور مثلث فراهم کند.

📌 نتیجه: این مدار امکان راه‌اندازی ستاره مثلث را با قابلیت تغییر جهت چرخش موتور فراهم می‌کند.

مدار ستاره مثلث در سیم‌بندی موتور دالاندر

🔹 موتور دالاندر چیست؟
این نوع موتور دارای دو سرعت مختلف است که با تغییر اتصال سیم‌پیچ‌ها، تعداد قطب‌های موتور با نسبت ۲ به ۱ تغییر می‌کند.

در حالت دور کند: سیم‌پیچ‌های موتور به‌صورت مثلث متصل می‌شوند.
در حالت دور تند: سیم‌پیچ‌های موتور به‌صورت ستاره دوبل متصل می‌شوند.

🔹 اتصال موتور دالاندر به مدار:

  • در حالت دور کند (مثلث)یک کنتاکتور کافی است.
  • در حالت دور تند (ستاره دوبل)دو کنتاکتور برای ایجاد نقطه ستاره نیاز است.

مراحل عملکرد مدار:
1️⃣ ابتدا موتور در حالت دور کند (KMM) راه‌اندازی می‌شود.
2️⃣ برای تغییر از دور کند به دور تند، ابتدا کنتاکتور KIM قطع شده و سپس کنتاکتور ستاره دوبل (K2M) وارد مدار می‌شود.
3️⃣ کنتاکتور K3M وظیفه اتصال سیم‌پیچ‌های موتور به شبکه را بر عهده دارد.
4️⃣ برای جلوگیری از اتصال کوتاه، کنتاکتورهای ستاره و مثلث نباید هم‌زمان فعال شوند.

📌 نتیجه: این روش برای موتورهای دالاندر با دو سرعت متفاوت استفاده می‌شود و کنترل بهتری روی سرعت موتور ایجاد می‌کند.

کلید ستاره مثلث – روش اقتصادی راه‌اندازی موتورهای سه فاز

یکی از روش‌های ساده و اقتصادی برای پیاده‌سازی اتصال ستاره مثلث، استفاده از کلید ستاره مثلث (Star-Delta Switch) است. این کلید به‌صورت غلتکی یا زبانه‌ای ساخته شده و بدون نیاز به مدار فرمان پیچیده، امکان تغییر اتصال موتور از ستاره به مثلث را فراهم می‌کند.

نحوه عملکرد کلید ستاره مثلث

✅ این کلید دارای سه حالت کاری است:
1️⃣ حالت معمولی (خاموش)
2️⃣ حالت ستاره: ابتدا سیم‌پیچ‌های موتور را به‌صورت ستاره به شبکه برق متصل می‌کند تا جریان راه‌اندازی کاهش یابد.
3️⃣ حالت مثلث: پس از رسیدن موتور به سرعت نامی، با تغییر وضعیت کلید، اتصال سیم‌پیچ‌ها به حالت مثلث تغییر کرده و موتور با توان کامل کار می‌کند.

انواع کلید ستاره مثلث

🔹 کلید ستاره مثلث کنترلی:
✅ این مدل دارای خروجی برای اتصال به سه کنتاکتور است و مدار فرمان را ساده‌تر می‌کند.
✅ نیازی به تایمر و مدار فرمان پیچیده ندارد.

🔹 کلید ستاره مثلث قدرت:
✅ مستقیماً وظیفه کنترل مدار قدرت موتور را بر عهده دارد.
✅ در این روش نیازی به کنتاکتور نیست و کلید به‌تنهایی تغییر اتصال را انجام می‌دهد.

اتصالات کلید ستاره مثلث

🔹 این کلید دارای ۹ کنتاکت است:

شماره کنتاکت اتصال به
2، 9، 14 سه فاز ورودی (L1, L2, L3)
3، 6، 15 ترمینال‌های (U1, V1, W1)
7، 12، 8 ترمینال‌های (U2, V2, W2)

✅ برای اتصال این کلید به موتور:
1️⃣ ولتاژ سه فاز را به ورودی‌های L1، L2 و L3 متصل کنید.
2️⃣ ۶ ترمینال موتور را به ترمینال‌های Z، Y، X، U، V و W کلید متصل کنید.
3️⃣ با تغییر حالت کلید، موتور بین حالت ستاره و مثلث جابه‌جا می‌شود.

📌 نکته: این کلید را می‌توان فقط برای موتورهایی که سیم‌پیچ‌های آن‌ها تحمل ولتاژ خط را دارند، استفاده کرد. اگر ولتاژ خط شبکه 400V باشد، موتور باید پلاک 400/660V یا Δ400 داشته باشد.

انواع توان در موتورهای الکتریکی

در موتورهای سه فاز، سه نوع توان الکتریکی وجود دارد:

1️⃣ توان اکتیو (P): توان واقعی که باعث چرخش شفت موتور می‌شود. (واحد: وات – W)
2️⃣ توان راکتیو (Q): توان فرضی که به دلیل اختلاف فاز بین ولتاژ و جریان ایجاد می‌شود. (واحد: کیلووار – kVAR)
3️⃣ توان ظاهری (S): مجموع توان اکتیو و راکتیو که به‌عنوان توان کل در نظر گرفته می‌شود. (واحد: کیلوولت‌آمپر – kVA)

مدار راه انداز ستاره مثلث

مدار راه انداز ستاره مثلث

راه‌اندازی مدار ستاره مثلث با ۲ سیم کنترل – روش و تفاوت با ۳ سیم کنترل اشنایدر

برای راه‌اندازی مدار ستاره مثلث با ۲ سیم کنترل، ابتدا باید تفاوت بین مدارهای ۲ سیم و ۳ سیم کنترل را درک کنیم.

تفاوت بین کنترل ۲ سیم و ۳ سیم در راه‌اندازی موتور

مدار ۳ سیم کنترل:

  • در این روش، یک پالس ولتاژ کنترل (معمولاً از طریق شستی استارت لحظه‌ای یا کلید انتخابی بازگشت بهار) به مدار اعمال می‌شود.
  • این پالس، یک کنتاکتور یا رله را فعال می‌کند که خود را از طریق تیغه کمکی بازِ خودش، نگه‌دارنده (Self-hold) فعال نگه می‌دارد.
  • دکمه استاپ (STOP) به‌صورت سری با مدار استارت و سیم‌پیچ کنتاکتور قرار دارد. هنگام فشار دادن، مدار را قطع کرده و موتور خاموش می‌شود.

مدار ۲ سیم کنترل:

  • در این روش، مدار به‌صورت مستقیم از یک سوئیچ تغذیه می‌شود.
  • هنگامی که کلید بسته شود، کنتاکتور فعال شده و موتور راه‌اندازی می‌شود.
  • با قطع کلید، کنتاکتور از مدار خارج شده و موتور خاموش می‌شود.
  • این روش در سیستم‌های خودکار یا کنترل از راه دور بیشتر استفاده می‌شود.
مدار راه انداز ستاره مثلث

مدار راه انداز ستاره مثلث

چگونه مدار ستاره مثلث را با ۲ سیم کنترل راه‌اندازی کنیم؟

روش اجرا:
1️⃣ از یک کلید دو وضعیتی (ON/OFF) یا رله کنترلی برای اتصال برق به مدار استفاده کنید.
2️⃣ هنگام روشن کردن کلید، مدار فعال شده و کنتاکتور اصلی و کنتاکتور ستاره وارد مدار می‌شوند.
3️⃣ پس از زمان مشخصی (مثلاً با تایمر)، کنتاکتور ستاره خاموش شده و کنتاکتور مثلث روشن می‌شود.
4️⃣ برای خاموش کردن مدار، کافی است کلید اصلی را قطع کنید.

📌 نتیجه: در روش ۲ سیم کنترل، نیازی به شستی استارت و استاپ مجزا نیست و مدار مستقیماً از طریق کلید ورودی کنترل می‌شود. اما در ۳ سیم کنترل، مدار به کمک تیغه کمکی کنتاکتور و دکمه استارت و استاپ، کنترل دقیق‌تری دارد.

فرمول‌های محاسبه توان الکتروموتور سه فاز

مثال ۱: محاسبه توان اکتیو موتور

فرض کنید یک موتور سه فاز با ولتاژ 400 ولت و جریان 104 آمپر کار می‌کند و ضریب توان آن 0.8 است. توان اکتیو این موتور را محاسبه کنید.

فرمول توان اکتیو:
P = 1.732 × U × I × cos(φ)

جایگذاری مقادیر:
P = 1.732 × 400 × 104 × 0.8

نتیجه:
P = 55,600 وات = 55 کیلووات

مثال ۲: محاسبه جریان موتور سه فاز

یک موتور سه فاز با توان 45 کیلووات، ضریب توان 0.7 و ولتاژ خط 380 ولت داریم. مقدار جریان موتور را محاسبه کنید.

فرمول محاسبه جریان:
I = P / (1.732 × U × cos(φ))

جایگذاری مقادیر:
I = 45000 / (1.732 × 380 × 0.7)

نتیجه:
I = 97 آمپر

جمع‌بندی

کلید ستاره مثلث یک راهکار ساده و اقتصادی برای راه‌اندازی موتورهای سه فاز است.
این کلید دارای دو نوع کنترلی و قدرتی است که بسته به نیاز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
اتصال این کلید باید مطابق با پلاک موتور انجام شود تا از آسیب به سیم‌پیچ‌ها جلوگیری شود.
برای محاسبه توان و جریان موتورهای سه فاز، باید از فرمول‌های توان اکتیو، راکتیو و ظاهری استفاده کرد.

📌 انتخاب روش مناسب راه‌اندازی موتور، به نوع کاربرد، توان موتور و شرایط شبکه برق بستگی دارد.