حفاظت الکتریکی به اقداماتی اشاره دارد که در تأسیسات الکتریکی انجام می‌شوند تا خطراتی که از جریان برق ناشی می‌شوند، به شخص‌ها، دستگاه‌ها، مصرف‌کنندگان و سیم‌های حامل جریان برق آسیب نرساند. به منظور جلوگیری از وقوع این نوع حوادث و خسارات، استفاده از انواع تجهیزات حفاظتی ضروری است. در این مقاله، ما انواع مختلف حفاظت‌های الکتریکی را معرفی می‌کنیم و به بررسی تجهیزات حفاظتی اصلی می‌پردازیم که نقش مهمی در ایمنی انسان، دستگاه‌ها، و تجهیزات الکتریکی ایفا می‌کنند و در محیط‌های مختلف کاربرد دارند
انواع حفاظت الکتریکی به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:
- حفاظت انسان در برابر برق گرفتگی: این نوع حفاظت مرتبط با ایمنی افراد در معرض خطر برق گرفتگی است. از تجهیزاتی مانند رله‌های جریان و ولتاژ، زمین‌کاری و تئرمال که اطلاعات مرتبط با جریان و ولتاژ برق را نظارت می‌کنند و در صورت وقوع حوادث، قطع جریان برق را انجام می‌دهند، برای حفاظت از انسان‌ها استفاده می‌شود.
- حفاظت مصرف‌کنندگان و تجهیزات الکتریکی: این نوع حفاظت به منظور حفاظت از تجهیزات الکتریکی و دستگاه‌های مختلف در مقابل برق گرفتگی، کاهش جریان‌های اضافی، و جلوگیری از خرابی تجهیزات مورد استفاده است. مانند استفاده از محافظت‌های حرارتی برای جلوگیری از افزایش دما در موتورها و تجهیزات.
- حفاظت سیم و کابل: این نوع حفاظت به منظور حفاظت از سیم‌ها و کابل‌های حامل جریان الکتریکی در برابر آسیب‌های مختلف مانند برش، کشش، و تغییرات دمایی صورت می‌گیرد. استفاده از رله‌ها و کلمپ‌های فشاری برای شناسایی خطاها و قطع جریان در صورت وقوع آنها به عنوان مثال برای حفاظت سیم‌ها و کابل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین، در هر نوع حفاظت الکتریکی، از تجهیزات مانند رله‌های حفاظتی، قطع‌کننده‌ها و تجهیزات ارت کنترلی برای تحقق اهداف حفاظتی استفاده می‌شود
در حفاظت الکتریکی از تجهیزات و روش‌های مختلف استفاده می‌شود و به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- حفاظت فعال: حفاظت فعال به استفاده از تجهیزات و روش‌هایی اشاره دارد که به صورت مداوم در حال نظارت بر شبکه الکتریکی و تجهیزات الکتریکی هستند و در صورت وقوع خطر، اقدام به ایجاد قطع جریان برق می‌کنند. این نوع حفاظت شامل رله‌های حفاظتی، دستگاه‌های حرارتی (ترمال)، سیستم‌های کنترل و تجهیزات هوش مصنوعی می‌شود. حفاظت فعال برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی و افزایش ایمنی شبکه و تجهیزات الکتریکی بسیار موثر است.
- حفاظت غیرفعال: حفاظت غیرفعال به استفاده از تجهیزات و روش‌هایی اشاره دارد که به طور غیرفعال در مقابل خطرات الکتریکی محافظت می‌کنند. این نوع حفاظت شامل استفاده از عایق‌های مقاومتی برای جلوگیری از برق‌گرفتگی، محافظت‌های حرارتی (ترمال) برای کاهش دما و جلوگیری از افزایش آن، و تجهیزات حفاظتی مکمل می‌شود. حفاظت غیرفعال به عنوان یک پشتیبان برای حفاظت فعال عمل می‌کند و در مواردی که حفاظت فعال عمل نکند یا به طور موقتی از کار افتد، تاثیرگذار است.
هر دو نوع حفاظت الکتریکی در تأسیسات الکتریکی از اهمیت بسیاری برخوردارند و به ایمنی انسان‌ها و تجهیزات الکتریکی اساسی می‌باشند